Bois bach, dyna drawsnewidiad!

Wrth sgwrsio’r diwrnod o’r blaen am ryw ymdrech neu’i gilydd ar ein rhan, meddai un ohonom: ‘Wel, mae newid yn cymryd amser.’ ‘Mmmm’ cytunodd y ddwy ohonom gan feddwl am y siwrnai hir o’n blaenau, pan drawodd ni’n sydyn: Ydy, mae newid yn cymryd amser, ond gall trawsnewid ddigwydd mewn unrhyw foment benodol. Gall ddigwydd yn syth. Mae ‘Newid’ yn cyfeirio at symud o fewn y ffrâm ddealltwriaeth bresennol. Tra bo ‘trawsnewid’ yn golygu gweld a deall pethau’n hollol wahanol. Mewn cylchoedd seicotherapi systemig, sonnir am hyn fel trefn gyntaf, newid trefn yn ail.

Mae ymadrodd adnabyddus yn ieithwedd arweinyddiaeth: ‘Mae diwylliant yn bwyta strategaeth i frecwast.’ Wel, fe’n trawodd ni’n sydyn, ym maes gofal iechyd meddwl plant a theuluoedd, y gallai’r ymadrodd efallai gael ei gyfieithu fel ‘mae datblygiad yn bwyta datrysiad i frecwast.’ Mae strategaeth a datrysiad yn golygu dweud ac ymyrryd o’r tu allan. Mae diwylliant a datblygiad yn golygu proses ddynol fyw o ryngweithio sy’n digwydd yn ddeinamig o fewn system.

Pan gawn ein diwylliant yn gywir, fe wyddom sut i ymddwyn gyda’n gilydd i wneud y peth cywir. Yn yr un modd, pan ganolbwyntiwn ar ein datblygiad, mae’r ffyrdd o oresgyn ein problemau yn ymsefydlu’n gliriach. Yn wir, pan fydd ein datblygiad yn gryf, ni fyddwn yn creu cymaint o broblemau i ni ein hunain ac i eraill yn y lle cyntaf.

Beth mae hyn yn ei olygu i’n gwaith gyda phlant a theuluoedd? Yn Fy Nhîm Cymorth, mae’n hagwedd yn mynd i’r afael â datblygiad y plentyn cyfan yn hytrach na chael ein cymell i  ‘ddatgymalu’ y broblem a’i ‘thrin’. Mae hefyd yn mynd ymhellach; yn Fy Nhîm Cymorth rydym yn mynd i’r afael â ‘phroblem plentyn’ yng nghyd-destun y system y mae wedi codi ynddi. Arwyddair arall arweinyddiaeth yw; ‘Mae pob system wedi’i chynllunio’n berffaith i gyflawni’r canlyniadau a gaiff’.   Os yw hyn yn wir, yna bob tro y gwelwn ‘ganlyniad’ plentyn mewn trallod, mae angen inni edrych ar y system sydd rywsut wedi’i ‘dylunio’n berffaith’ i achosi’r trallod hwn.

Gadewch inni edrych ar ein systemau’n hir a chaled ar gyfer plant sy’n derbyn gofal, dro ar ôl tro. Gadewch i ni hefyd alluogi plant i ddatblygu ym mhob eiliad. Nawr dyna beth yw trawsnewidiad!

Jen & Jael